Bài thơ:
Nghĩ về tuổi thơ làm sao quên

Những buổi chiều ngóng đợi

Bóng mẹ đi như chạy giữa cánh đồng

 Năm ấy con mười hai tuổi

Mười hai tuổi khôn ngoan bằng đứa trẻ thời nay lên sáu

Con thơ ngây giờ nghĩ lại thấm buồn

Mẹ xuôi ngược chợ trên rồi chợ dưới

Buôn bán quanh năm một gánh trầm

Mẹ bán trầu mà ăn trầu héo

Quả cau con bổ sáu để dành

Con như mầm non vô tư lớn

Mẹ như cây năm tháng cứ già đi

Rồi hôm ấy nhẹ nhàng như chiếc lá

Mẹ ra đi khi đông đã cuối mùa

Con không hiểu thời mẹ là con gái

Mẹ ơi, có sung sướng gì không

Giờ hễ gặp trầu cau là ngỡ thấy

Mẹ vẫn cười hồn hậu trước mắt con…

 Bài làm

Bài thơ Mẹ của Trần Khắc Tám là một khúc ca đầy xúc động về tình mẫu tử, về những hy sinh thầm lặng của người mẹ và những nỗi niềm day dứt của người con khi nhớ về mẹ. Với lời thơ mộc mạc, giản dị nhưng giàu cảm xúc, tác giả đã khắc họa chân dung người mẹ tần tảo, suốt đời hy sinh vì con, đồng thời bộc lộ nỗi nhớ thương sâu sắc của đứa con khi mẹ đã khuất bóng.

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, tác giả đã mở ra không gian tuổi thơ đầy ký ức, nơi hình ảnh người mẹ in đậm trong tâm trí:
"Nghĩ về tuổi thơ làm sao quên
Những buổi chiều ngóng đợi
Bóng mẹ đi như chạy giữa cánh đồng"

Ký ức về mẹ gắn liền với những buổi chiều con thơ mong ngóng, chờ đợi mẹ trở về sau một ngày vất vả. Hình ảnh "bóng mẹ đi như chạy giữa cánh đồng" không chỉ diễn tả sự tất bật của mẹ mà còn hàm chứa biết bao lo toan, gánh nặng mưu sinh. Dáng mẹ nhỏ bé nhưng lại gồng gánh cả gia đình, không có phút giây nghỉ ngơi.

Nỗi vất vả của mẹ được khắc họa rõ nét hơn qua những câu thơ tiếp theo:
"Mẹ xuôi ngược chợ trên rồi chợ dưới
Buôn bán quanh năm một gánh trầu"

Cả cuộc đời mẹ gắn liền với đôi quang gánh, xuôi ngược trên những con đường mưu sinh. Công việc buôn bán vất vả, lắm khi lời chẳng được bao nhiêu, nhưng mẹ vẫn tảo tần, nhịn phần ngon để dành cho con. Hình ảnh "Mẹ bán trầu mà ăn trầu héo" càng làm bật lên sự hy sinh cao cả của mẹ. Mẹ bán trầu để kiếm tiền nuôi con, nhưng lại chỉ dám nhai những miếng trầu héo, quả cau cũ – một hình ảnh dung dị nhưng chất chứa nỗi nghẹn ngào.

Bên cạnh hình ảnh người mẹ tần tảo, bài thơ cũng thể hiện sự hồn nhiên, vô tư của đứa con trong quá khứ:
"Con như mầm non vô tư lớn
Mẹ như cây năm tháng cứ già đi"

Hình ảnh so sánh này mang ý nghĩa sâu sắc. Con lớn lên từng ngày, tươi xanh như mầm non, nhưng mẹ thì ngày một già đi, hao mòn theo năm tháng. Dòng thời gian trôi đi lặng lẽ nhưng vô tình, đến khi con trưởng thành mới giật mình nhận ra mẹ đã không còn nữa:
"Rồi hôm ấy nhẹ nhàng như chiếc lá
Mẹ ra đi khi đông đã cuối mùa"

Câu thơ gợi lên sự ra đi thanh thản của mẹ, nhưng đằng sau đó là nỗi mất mát không gì bù đắp được. Mẹ lặng lẽ rời xa như chiếc lá vàng lìa cành khi mùa đông sắp qua, để lại khoảng trống mênh mông trong lòng người con.

Những dòng thơ cuối cùng chất chứa bao nỗi day dứt, băn khoăn:
"Con không hiểu thời mẹ là con gái
Mẹ ơi, có sung sướng gì không"

Câu hỏi như một tiếng thở dài đầy nuối tiếc. Khi còn nhỏ, con chưa từng nghĩ đến những hy sinh của mẹ, chưa từng tự hỏi liệu mẹ có từng có những ngày tháng vui vẻ, hạnh phúc hay không. Giờ đây, khi mẹ đã đi xa, con mới nhận ra bao điều chưa kịp hỏi, bao điều chưa kịp hiểu.

"Giờ hễ gặp trầu cau là ngỡ thấy/Mẹ vẫn cười hồn hậu trước mắt con..." khép lại bài thơ trong sự bùi ngùi, xúc động. Trầu cau không chỉ là phương tiện mưu sinh mà còn là một phần cuộc đời mẹ. Mỗi lần nhìn thấy trầu cau, con lại thấy bóng dáng mẹ, thấy nụ cười hiền hậu của mẹ trong ký ức. Điều đó cho thấy, dù mẹ đã khuất, nhưng tình yêu thương và hình ảnh của mẹ vẫn sống mãi trong lòng con.

Bài thơ Mẹ của Trần Khắc Tám tuy ngắn gọn, không hoa mỹ, cầu kỳ nhưng lại lay động trái tim người đọc bởi sự chân thành, sâu lắng. Từng câu thơ như những thước phim quay chậm, tái hiện lại cuộc đời người mẹ tần tảo, hy sinh cả đời vì con. Qua đó, tác giả không chỉ bày tỏ lòng biết ơn, thương nhớ mẹ mà còn gửi gắm thông điệp ý nghĩa: Hãy trân trọng những giây phút còn có mẹ bên cạnh, đừng để đến khi mất đi rồi mới tiếc nuối khôn nguôi.