Phân tích 2 khổ thơ đầu bài ánh trăng

Nguyễn Duy một nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ, độc giả biết đến ông qua bài thơ Cây tre Việt Nam. Thời bình ông đổi mới sáng tạo nghệ thuật đi tìm triết lí lối sống của con người và Ánh trăng một tác phẩm minh chứng cho những sáng tác lớn của ông. Hai khổ thơ đầu của bài thơ đã để lại một ấn tượng sâu sắc cho người đọc:

Hồi nhỏ sống với đồngVới sông rồi với bểHồi chiến tranh ở rừngVầng trăng thành tri kỉ

Nhà thơ đã đưa chúng ta về với năm tháng tuổi thơ gợi lại khoảng thời gian tuổi thơ của mình, hình ảnh cậu bé sống ở nông thôn cùng bạn bè dạo chơi đồng sông bể có ánh trăng đầy hồi ức những kỉ niệm vui vẻ. Theo thời gian cậu bé ấy lớn lên rồi vào chiến trường:

Hồi chiến tranh ở rừngVầng trăng thành tri kỉ

Đó là những năm tháng gian lao, vất vả cùng với đồng đội chiến đấu nơi rừng sâu nguy hiểm, chính vầng trăng đã soi đường lúc hành quân, những lúc nghỉ ngơi trăng tự tình trở thành tri kỉ. Tình cảm những năm tháng ấy thật hoang sơ mộc mạc và đầy ấm áp:

Trần trụi với thiên nhiênHồn nhiên như cây cỏNgỡ không bao giờ quênCái vầng trăng tình nghĩa

Từ khi còn nhỏ, con người đã sống chan hòa, gắn bó với thiên nhiên:

“Trần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏ”

Ta thấy, con người lúc bấy giờ luôn sống gắn bó, hòa hợp với đồng, sông, bể, rừng. Nghệ thuật điệp từ “với, hồi” kết hợp cùng với biện pháp liệt kê đã cho người đọc thấy điều đó. Hơn hết, nó mở ra trong tâm trí ta một không gian bao la, rộng lớn, khoáng đạt, đồng thời là niềm hạnh phúc của tuổi trẻ khi gắn bó với thiên nhiên và vầng trăng. Đến khi đi lính, trưởng thành, vầng trăng sáng vẫn luôn là bạn, gắn bó với con người. Trăng và người đã sống với nhau thân thiết, hồn nhiên, vô tư đến độ “như cây cỏ”.  Tình cảm chân thành, bền chặt của con người với vầng trăng được diễn tả qua biện pháp so sánh và đồng thời là cả nhân hóa. Ta thấy con người khi ấy coi trăng như tri kỉ, như tình nghĩa. Với sự gắn bó nghĩa tình ấy, con người đã từng tâm niệm:

“ngỡ không bao giờ quêncái vầng trăng tình nghĩa”

Từ ngỡ được đặt lên trên đầu của câu, nó như vừa nói lên điều tâm niệm sâu sắc trong lòng con người, vừa như báo trước một sự thay đổi lớn lao. Trăng hồn nhiên như trẻ thơ, trăng chân thành như bè bạn, trăng gắn bó sâu nặng với con người mà không trở lực nào có thể ngăn cách. Những năm tháng con người sống thật nhất với mình, trần trụi, hồn nhiên là khi con người ta trân trọng, đinh ninh một lời thề son sắt “ngỡ không bao giờ quên, cái vầng trăng tình nghĩa”.

Hai khổ thơ đầu Ánh Trăng của Nguyễn Duy giúp ta thấu hiểu như một lời nhắc nhở ta không được lơ là quá khứ bằng lời thơ hết sức giản dị, ngôn ngữ mộc mạc giọng điệu nhẹ nhàng như là lời tâm tình của tác giả giúp ta cảm nhận sâu sắc hơn về đạo lý sống đẹp của con người, hãy sống thủy chung, sống đúng đạo lý  của dân tộc ta "ăn quả nhớ kẻ trồng cây".