Con Khướu sổ lồng
Tạo hóa cho loài chim đôi cánh là để bay, nhưng trong trời đất này có biết bao con
chim không được bay. Nhà tôi cũng có một con, con Khướu, được nuôi trong lồng. Nó được
nuôi trong một cái lồng tuyệt đẹp, cái lồng tre nổi tiếng của Lạng Sơn. Mái lồng như mái
đình, quanh lồng được chạm trổ theo hình hoa văn, trong lồng có ba cái lọ sứ Tàu để đựng
thức ăn thức uống. Cái lồng được treo dưới mái bên mảnh vườn treo trên nhà. Nếu những
con chim khác biết được không thể không ganh tị với nó. Quanh nó là cây cảnh với phong
lan, không mưa không nắng, nhưng vẫn nhìn thấy khoảng trời mênh mông qua mảnh vườn.
Nó như sống trong cảnh thần tiên, thức ăn thức uống đủ đầy, chỉ có hót thôi.
[…]
Một lần thằng con tôi lại sơ ý. Con Khướu lại vù bay. Nó bay đi lần này, cả nhà không
lo buồn như lần trước. Bởi đoán thế nào nó cũng quay về. Và đúng như cũ. Thằng lớn của
tôi lại treo cái lồng ra ngoài trời. Người trong nhà không còn ai phập phồng nữa, biết chắc
là chốc nữa nó sẽ lại sà xuống chui vào lồng.
Chỉ có thằng út là vẫn háo hức đi tìm một chỗ núp rình xem, với nó như một trò chơi
hồi hộp lý thú.
Trên vòm lá, con Khướu lại hót. Nó hót một chuỗi dài như báo tin, nó đã về. Và từ trên
vòm lá nó lao xuống.
Khi nó lao xuống đến lưng chừng thì trên trời bỗng vang lên tiếng hót của một con
chim trời. Tiếng hót của con chim lạ ấy tôi nghe thảnh thót hơn và cũng dịu dàng hơn, chắc
là con chim mái.
Tiếng con chim trời ấy đã cứu con Khướu nhà. Đang lao thẳng xuống vực thẳm của
chiếc lồng thì, nó bỗng ưỡn người, dựng ngược đôi cánh xiên thẳng lên cái nền xanh thăm
thẳm của bầu trời. Thế rồi con trước con sau như hai mũi tên đen, đuổi nhau lượn vòng
vòng trên tàn cây, vừa lượn đuổi vừa hót. Rồi từ xa, hai con vụt bay đến nhau, khi vừa đến
bên nhau thì chúng dựng cánh, cùng vút thẳng lên trời cao. Rồi xòe cánh, cánh kề cánh
nương nhau bay lượn, vừa bay vừa hót. Tiếng hót của đôi chim rộn rã quấn quít như tiếng
cười tiếng khóc trong giọng rối rít của đôi tình nhân hằng thế kỷ mới tìm gặp nhau, vừa xôn
xao vừa vang động cả trời chiều. Cái vòng lượn của đôi chim mỗi lúc rộng ra, và tiếng hót
mỗi lúc, mỗi lúc từ xa cho đến xa…
Chiều hôm sau thằng con lớn của tôi lại treo cái lồng ra ngoài trời, đợi con Khướu.
Nhưng con Khướu không về trên vòm lá. Thằng con tôi kiên nhẫn, chiều hôm sau lại
mang cái lồng ra.
Tôi bảo:
- Thôi dẹp đi. Nó không về nữa đâu.
- Sao vậy ba? - Thằng út tôi hỏi.
Thôi dẹp đi, ba biết nó không về - Tôi nghĩ mà không nói. Lần này nó có đôi cánh của
tình yêu, đôi cánh tình yêu đã đưa nó về với cảnh thênh thang của đất trời. Và nó là chim -
chim thì phải bay. Chim bay...
 (Trích Con Khướu sổ lồng - Nguyễn Quang Sáng)
1.1. Đoạn trích trên thuộc thể loại nào? Nêu tên một văn bản có cùng thể loại với văn
bản trên mà em đã học trong chương trình Ngữ văn 8, tập 2, Chân trời sáng tạo.
1.2. Đề tài của tác phẩm có ở đoạn trích là gì?
1.3. Tìm những chi tiết miêu tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật người ba về sự việc
diễn ra trong đoạn trích? Qua đó, em có nhận xét gì về sự chuyển biến trong tình cảm và
nhận thức của nhân vật người ba.
1.4. Nêu cảm nhận của em về chi tiết “Tiếng con chim trời ấy đã cứu con Khướu nhà.
Đang lao thẳng xuống vực thẳm của chiếc lồng thì, nó bỗng ưỡn người, dựng ngược đôi
cánh xiên thẳng lên cái nền xanh thăm thẳm của bầu trời.”
1.5. Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua đoạn trích này là gì?
1.6. Ở phần in đậm của đoạn trích trên, hãy chỉ ra và nêu chức năng của một câu phủ
định