Viết bài văn nghị luận về lòng trắc ẩn của con người được thể hiện qua tác phẩm "Muối của rừng"

Văn chương như cánh diều nương theo gió xuân cuộc đời cất cao, mà ở đó, sợi dây chính là nơi giao nối tâm hồn tác giả với thời gian, lòng người. Tác phẩm "Muối của rừng" của Nguyễn Huy Thiệp đã gửi gắm thông điệp nhân văn sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên, giữa bản năng chinh phục và lòng trắc ẩn. Qua hình ảnh nhân vật trung tâm – ông Diểu, một người đàn ông sáu mươi tuổi, tác giả khắc họa quá trình đấu tranh nội tâm đầy bi kịch, nơi lòng tham, kiêu ngạo và bản năng chinh phục dần nhường chỗ cho sự cảm thông, nhân hậu và trắc ẩn. Câu chuyện không chỉ phơi bày những mâu thuẫn nội tâm của con người mà còn mở ra một góc nhìn mới về tự nhiên – nơi mà những sinh vật cũng có tâm hồn, cũng có cảm xúc, cũng cần được bảo vệ và trân trọng.

Ông Diểu, nhân vật trung tâm của truyện, là hiện thân của những giá trị phức tạp trong con người. Ở tuổi sáu mươi, với khẩu súng mới được gửi từ nước ngoài về, ông Diểu bước vào rừng trong tiết trời mùa Xuân ấm áp, trong lành. Tâm trạng ban đầu của ông tràn đầy niềm hứng khởi, kiêu hãnh và sự tự tin – những cảm xúc gắn liền với kinh nghiệm nhiều năm săn bắn trong rừng. Khung cảnh thiên nhiên mùa xuân với cây cối nhú lộc non, rừng xanh ẩm mượt và không khí trong lành càng làm cho tâm hồn ông càng phấn chấn, sẵn sàng cho một chuyến đi săn đầy thách thức. Ông Diểu không chỉ đi săn để chinh phục thiên nhiên mà còn để khẳng định bản lĩnh, để chứng tỏ bản thân trong mắt bạn bè và xã hội. Trong đầu ông, mỗi con mồi đều là đối thủ cần bị vượt qua, là thử thách để đo lường sự dũng cảm và khả năng của mình. Những tính toán tỉ mỉ khi lựa chọn con mồi, việc quan sát, “ngồi hàng giờ” để chờ đợi con khỉ – loài vật được ông cho là “át chủ bài” – đã cho thấy một phần tính cách thực dụng, lạnh lùng và đầy tham vọng của ông. Qua đó, ông hiện lên như một chiến binh của thiên nhiên, người dám đối mặt với những quy luật khắc nghiệt của tự nhiên.

Bước ngoặt của câu chuyện xảy ra khi ông Diểu đích thân trải qua một cảm xúc bi phẫn xen lẫn sự xót xa. Sau khi dùng súng bắn trúng con khỉ đực – mục tiêu ban đầu mà ông nhắm đến với tất cả niềm tự hào và hăng say – tiếng súng vang lên như một lời cảnh tỉnh. Tiếng súng dữ dội khiến cả đàn khỉ lặng im, không khí xung quanh bỗng trở nên tĩnh mịch và u ám. Lúc đó, ông Diểu cảm nhận rõ sự rối ren, đau đớn trong lòng khi chứng kiến hình ảnh con khỉ đực bị thương nặng, vật lộn giữa sự sống và cái chết. Chính trong khoảnh khắc ấy, những suy tư nội tâm của ông bắt đầu trỗi dậy. Những câu hỏi chồn con trong đầu ông – “Số phận của bậc đế vương không trùng với số phận của ta” – đã khiến ông nhận ra rằng, dù là người săn bắn dày dặn kinh nghiệm, nhưng ông cũng không tránh khỏi những cảm xúc nhân đạo sâu lắng. Những hình ảnh của khỉ đực, khỉ cái và khỉ con hiện lên với một nét sống động, không chỉ là con mồi mà còn là những sinh linh có cảm xúc, có số phận riêng. Chính sự xung đột nội tâm ấy, khi lòng tham và bản năng chinh phục phải đụng độ với bản năng trắc ẩn, đã làm cho tâm hồn ông Diểu bỗng dưng trở nên mềm mại, dễ tổn thương. Những phút giây ông ngồi bên mỏm đá, tay run run còn đang cầm khẩu súng, là lúc tâm trí ông bắt đầu đặt câu hỏi về bản chất của chính mình. Sự tự tin, kiêu ngạo vốn có từ trước giờ bỗng bị dội lại bởi sự ăn năn và hối hận. Ông nhìn thấy mình như một con người không chỉ đơn thuần là kẻ săn mồi, mà còn là một con người có trái tim, có khả năng cảm thông và yêu thương. Thậm chí, chính những hành động “tính toán” để giết mồi, nhằm thỏa mãn cơn khát chinh phục, dần dần trở nên vô nghĩa khi đối diện với nỗi đau của một sinh linh không có lỗi.

Quá trình nội tâm đau đớn ấy đã đưa ông Diểu đến một quyết định quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời của người đàn ông hiền lành. Nhận ra rằng, việc tiếp tục theo đuổi mục tiêu ban đầu không chỉ là hành động ác, mà còn là sự phản bội bản chất con người thật của mình, ông quyết định làm một việc mà ít ai ngờ tới trong bối cảnh của một tay săn: Ông Diểu phóng sinh cho con khỉ đực. Hành động ấy không chỉ đơn thuần là giải thoát cho một sinh linh đang chịu đau đớn, mà còn là lời tự giải cứu cho chính tâm hồn ông. Khi con khỉ đực được trả lại với thiên nhiên, ông Diểu như tìm thấy được sự thanh thản, sự an ủi giữa một lòng đầy ác cảm và tăm tối. Ông nhận ra rằng, trong tự nhiên, mọi sinh vật đều có vị trí và vai trò của riêng mình, không ai có quyền áp đặt cái nhìn “con người” lên chúng. Thông qua khoảnh khắc đó, tác giả đã mở ra một góc nhìn nhân văn sâu sắc về con người, cho rằng chỉ có lòng trắc ẩn mới có thể cứu rỗi chúng ta khỏi những cám dỗ của bản năng thô tục, của lòng tham và sự chinh phục vô độ. Qua hình ảnh ông Diểu, Nguyễn Huy Thiệp đã khắc họa một con người nhiều mặt, với những mâu thuẫn nội tâm gay gắt. Ban đầu, ông là một kẻ săn bắn đầy tham vọng, tự tin vào khả năng chinh phục thiên nhiên. Nhưng rồi, khi phải đối mặt với hậu quả của hành động mình, ông nhận ra rằng, lòng nhân hậu, lòng trắc ẩn mới chính là giá trị cốt lõi của một con người. Hành động phóng sinh không chỉ giúp ông xóa tan đi tàn dư của sự tàn bạo, mà còn mở ra cho ông một chân trời mới, nơi mà mỗi sinh linh dù bé nhỏ cũng xứng đáng được yêu thương và bảo vệ.

Thông điệp của tác phẩm không dừng lại ở quá trình biến đổi nội tâm của ông Diểu, mà còn gửi gắm lời nhắc nhở đến mỗi con người trong xã hội hiện đại. Trong bối cảnh những vấn đề về môi trường, biến đổi khí hậu và sự xâm hại của con người vào tự nhiên ngày càng trở nên nghiêm trọng, lòng trắc ẩn – sự thấu hiểu và cảm thông đối với những sinh linh sống cùng trái đất – càng trở nên cần thiết. Chỉ khi con người biết tôn trọng tự nhiên, biết chung sống hài hòa với muôn loài, chúng ta mới có thể tạo nên một thế giới bền vững, nơi mà cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Lòng trắc ẩn là nguồn động lực để chúng ta vượt qua những khó khăn, khắc phục những bất công và xây dựng một xã hội nhân văn hơn. Nó là chất keo gắn kết giữa con người với nhau, giữa con người với tự nhiên. Nếu mỗi chúng ta đều biết dừng lại, lắng nghe tiếng nói của lòng mình và cảm thông với những nỗi đau của người khác, thì thế giới này sẽ trở nên ấm áp và tràn đầy hy vọng.

Qua tác phẩm "Muối của rừng", Nguyễn Huy Thiệp đã khắc họa sâu sắc sự phức tạp của tâm hồn con người thông qua hình ảnh ông Diểu – một con người trải qua nội tâm đầy giằng xé giữa bản năng chinh phục và lòng trắc ẩn. Hành trình đi săn ban đầu của ông, với tất cả niềm tự hào, kiêu ngạo và tính toán, dần bị thay thế bởi những suy tư sâu lắng, dẫn dắt ông đến hành động phóng sinh, đánh dấu sự cứu rỗi của tâm hồn và nhân cách. Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp rằng, dù trong những hoàn cảnh đen tối nhất, lòng trắc ẩn và sự cảm thông vẫn luôn là nguồn sáng dẫn lối, giúp con người vượt qua được những cám dỗ và biến đổi nội tâm của chính mình. Tóm lại, lòng trắc ẩn của con người – giá trị cao cả không bao giờ cũ – đã được thể hiện một cách sống động qua nhân vật ông Diểu trong "Muối của rừng". Đó là lời nhắc nhở sâu sắc về sự cần thiết của nhân cách, của lòng cảm thông giữa con người với nhau và với tự nhiên. Hãy để lòng trắc ẩn luôn là ngọn đuốc soi đường cho chúng ta, giúp mỗi con người tìm thấy chính mình trong cuộc sống và cùng nhau xây dựng một thế giới đầy yêu thương và sự trân trọng.