Dàn ý phân tích nhân vật lão Hạc I. Mở bài Giới thiệu khái quát về nhà văn Nam Cao, truyện ngắn Lão Hạc. Giới thiệu về nhân vật lão Hạc - nhân vật trung tâm của tác phẩm. II. Thân bài 1. Hoàn cảnh sống của lão Hạc Vợ mất sớm, một mình nuôi con khôn lớn. Tài sản trong nhà không có gì ngoài ba sào vườn, một túp lều nhỏ và một con chó. Không có tiền cho con trai cưới vợ, người con trai bỏ đi đồn điền cao su, bỏ lại lão sống một mình. Sau một trận ốm, trong nhà không còn gì để ăn, lão quyết định bán cậu Vàng - kỉ vật mà anh con trai để lại, không chỉ là một con vật mà còn giống như một người bạn. => Hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khổ cực. 2. Vẻ đẹp phẩm chất của lão Hạc * Một con người hiền lành, nhân hậu và giàu tình yêu thương: - Một người cha hết mực yêu thương con: Day dứt vì không có tiền lo cho con lấy vợ. Kiên quyết giữ lại mảnh vườn là của hồi môn của con dù trong nhà không có gì ăn. - Yêu thương con chó vàng, coi nó là một người bạn: Cho ăn bằng một cái bát lớn như của nhà giàu, có gì ăn cũng gắp cho nó cùng ăn. Khi rảnh rỗi còn đem nó ra tẳm rửa, bắt giận. Mỗi khi lão uống rượu có đồ nhắm ngon lại gắp cho nó một miếng như người ta gắp thức ăn cho con cháu trong nhà. Thường xuyên tâm sự với nó, vỗ về ôm ấp. => Đối xử giống như với một con người. - Quyết định bán cậu Vàng: vô cùng khó khăn, trăn trở giống như phải quyết định một việc trọng đại trong đời. - Diễn biến tâm trạng sau khi bán chó: Sáng hôm sau, lão Hạc sang nhà ông giáo kể lại toàn bộ sự việc. Cố làm ra vẻ vui mừng: Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ, nhưng thực ra lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước. Mặt lão đột nhiên co rúm lại, những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra Lão hu hu khóc Tự trách bản thân mình đã già rồi còn đi lừa một con chó: Khốn nạn... Ông giáo ơi!... như thế này à? Chua chát bảo với ông giáo: Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta phải hóa kiếp cho nó Lão cười và ho sòng sọc, Lão nói xong lại cười đưa đà Nụ cười dường như để nén đi nỗi đau đơn khi mất đi người bạn duy nhất. => Nam Cao đã khắc họa chân thực nỗi đau khổ, day dứt của Lão Hạc sau khi bán cậu Vàng * Một con người trong sạch, giàu lòng tự trọng - Quá túng quẫn, chỉ ăn củ chuối, sung luộc, nhưng lại từ chối một cách gần như hách dịch những gì ông giáo ngầm cho lão. - Lão đến nhờ cậy ông giáo hai việc: Trông nom hộ mảnh vườn, khi thằng con trai về sẽ giao lại cho nó. Mang hết tiền dành dụm được nhờ ông giáo giữ hộ để khi mình chết thì nhờ ông giáo và bà con lo liệu ma chay cho mình. - Lão đến xin Binh Tư một ý bả chó và nói dối rằng dạo này có con chó hay đến vườn nhà lão nên muốn đánh bả nó. Nếu được lão sẽ mời hắn uống rượu. Nhưng thực ra lão Hạc dùng số bả chó ấy để tự tử. - Hình ảnh lão Hạc khi chết đầy ám ảnh: Lão Hạc đang vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người lão chốc chốc lại bị giật mạnh một cái. Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ mớ

Viết về đề tài người nông dân trước cách mạng, “Lão Hạc” là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943. Truyện đó thể hiện một cách chân thực, cảm động số phận đau thương của người nông dân trong xã hội cũ và phẩm chất cao quý, tiềm tàng của họ. Đồng thời, truyện cũng cho thấy tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với người nông dân và tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đặc biệt trong việc miêu tả tâm lý nhân vật và cách kể truyện.

Hình tượng của nhân vật Lão Hạc đã được ngòi bút của Nam Cao vẽ lên với dáng vẻ là một con người nghèo khổ, bất hạnh. “Lão Hạc” là một truyện ngắn chan chứa tình người, lay động bao nỗi xót thương khi tác giả kể về cuộc đời cô đơn, bất hạnh và cái chết đau đớn của một lão nông nghèo khổ. Nhân vật lão Hạc để lại trong lòng ta bao ám ảnh khi nghĩ về số phận con người, số phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng 8. Ba sào vườn, một túp lều, một con chó vàng... đó là tài sản, vốn liếng của lão. Vợ thì chết đã lâu, cảnh nhà nghèo “gà trống nuôi con” khiến lão không đủ tiền cưới vợ cho con nên anh con trai độc nhất phẫn chí bỏ đi đồn điền cao su biền biệt 5, 6 năm chưa về. Lão Hạc bị ốm một trận ốm kéo dài 2 tháng 18 ngày, bao số tiền bán hoa lợi trong vườn chắt chiu dành dụm được lão đã chi tiêu gần hết trong trận ốm. Tiếp theo là một trận bão to phá sạch hoa màu trong vườn của lão. Làng mất nghề sợi, thêm nữa sau trận ốm, lão yếu người đi ghê lắm, chẳng ai thuê lão đi làm nữa. Vắng con, lão chỉ còn cậu Vàng làm bầu bạn. Nhưng cậu Vàng làm lão tốn kém quá. Cậu Vàng ăn khoẻ, mỗi ngày cậu ấy ăn “bỏ rẻ cũng mất hào rưỡi, hai hào”. Không còn cách nào khác, lão phải bán cậu Vàng đi. Đói khổ, túng bấn, cô đơn ngày thêm nặng nề, lão Hạc chỉ ăn khoai, ăn củ chuối, ăn sung luộc, ăn rau má, thỉnh thoảng một vài củ ráy, hay bữa trai, bữa ốc... Nghĩa là lão vớ được thứ gì, lão ăn thứ ấy. Cho đến cuối cùng lão đã ăn một liều bả chó để tự tử. Lão chết đau đớn thê thảm: “đầu tóc rũ rượi, mắt long sòng sọc, tru tréo, bọt mép sùi ra... vật vã đến 2 giờ đồng hồ rồi lão mới chết! Cái chết thật dữ dội.” Cái chết đầy kinh hoàng và ám ảnh đấy đã ánh lên số phận một con người, một kiếp người như lão Hạc. Quả thật đáng thương, nhưng trong cảnh đời nghèo khó, bất hạnh ấy ta lại thấy lấp lánh những nét đẹp trong nhân cách lão Hạc: một người cha hết lòng vì con, sẵn sàng chấp nhận cái chết để hi sinh cho con; một người nông dân dù đến bước đường cùng vẫn giữ trọn nhân cách của mình “chết trong còn hơn sống đục”.

Lão vốn là con người giàu tình cảm yêu thương, có tấm lòng nhân hậu. Đối với cậu Vàng,  khi vợ chết, con ở xa, lão Hạc dồn tình cảm cho con chó Vàng, coi nó như người bạn thân thiết, như con, như cháu của lão. Gọi nó là cậu Vàng như bà lão hiếm hoi gọi đứa con cầu tự. Chăm sóc nó một cách chu đáo: cho nó ăn trong một cái bát như nhà giàu, ăn gì lão cũng chia cho nó cùng ăn; khi uống rượu, lão cứ nhắm vài miếng lại gắp cho nó một miếng như người ta gắp thức ăn cho con trẻ. Trò chuyện với cậu Vàng, mắng yêu nó , nói với nó như nói với một đứa cháu bé về bố của nó. Lão Hạc phải bán cậu Vàng vì lão không còn sự lựa chọn nào khác. Lão không nuôi nổi nó nữa và sợ phải tiêu lạm vào số tiền dành dụm cho con. Đó là nỗi đau đớn của lão. Bởi vậy lão cứ đắn đo, do dự mãi khi quyết định bán chó. Thế rồi, sau khi bán cậu Vàng, lão Hạc đau đớn, xót xa day dứt. “Lão cố làm ra vui vẻ nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậng nước.”; “ Mặt lão đột nhiên co rúm lại, những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...”. chỉ với vài lời văn ngắn ngủi nhưng đã diễn tả được nỗi đau đớn sự khổ tâm, sự ăn năn và niềm xót thương của lão Hạc với cậu Vàng lên đến tột độ, không sao kiềm chế nổi nên người già mà lão khóc như con nít. Tuổi già nước mắt cạn kiệt, cả bộ mặt phải co dúm lại, mới ép được chút nước mắt chảy ra: “Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó”. Lão Hạc quá lương thiện, lão thấy lương tâm đau nhói khi nhìn ra trong đôi mắt con chó bất ngờ bị trói có cái nhìn trách móc. Phải có trái tim vô cùng nhân hậu và trong sạch thì con người mới bị giày vò lương tâm đau đớn đến thế, mới cảm thấy có lỗi với một con chó đến mức như vậy. Điều này, cho người đọc thấy sự ngay thẳng và cao đẹp trong nhân cách lão Hạc. Xung quanh việc lão bán cậu Vàng, chúng ta nhận thấy đây là một con người sống rất tình nghĩa, thuỷ chung, rất trung thực. Đặc biệt từ đây ta càng thấm thía lòng thương con sâu sắc của người cha nghèo khổ.

Và rồi đối với đứa con trai của mình, từ cái ngày anh con trai phẫn chí bỏ đi đồn điền cao su vì không có đủ tiền cưới vợ, lão Hạc vừa thương con, vừa mong mỏi đợi chờ, vừa luôn mang tâm trạng ăn năn, cảm giác “mắc tội” bởi không lo liệu nổi cho con. Người cha tội nghiệp này còn mang cảm giác day dứt là không cho con bán vườn lấy vợ. Lão cố gắng tích cóp dành dụm để khi về con trai có tiền lấy vợ. Thương cậu Vàng, chỉ còn cậu Vàng là nỗi khuây khoả tuổi già cô đơn nhưng lão vẫn phải bán cậu vàng để không bị tiêu lạm vào số tiền dành dụm cho con. Lão cố giữ trọn vẹn mảnh vườn cho anh con trai. Trước khi chết, lão đã nhờ cậy ông giáo trông coi giúp mảnh vườn để khi về còn có mảnh đất để làm ăn. Cái chết trong sạch của lão cũng là để giữ trọn vẹn tiếng thơm cho con. Lão thà chết chứ không tiêu vào tài sản của con, nhất quyết không chịu bán 3 sào vườn mẹ nó để lại cho nó. Quả là một người cha nhân hậu có tình thương con sâu nặng.

Thêm vào đó, lão còn là một người nông dân giàu lòng tự trọng. Trong đói khổ cùng cực phải ăn củ chuối, củ ráy... ông giáo mời lão ăn khoai, uống nước chè, lão cười hồn hậu và khất “ông giáo để khi khác”. Ông giáo tìm cách giúp đỡ lão một cách ngấm ngầm, lão từ chối “một cách gần như hách dịch”. Trước khi chết, lão gửi lại ông giáo 30 đồng bạc để “lỡ có khi chết... gọi là của lão có tí chút...” vì lão không muốn làm phiền đến hàng xóm. Hơn cả, Nam Cao còn rất tinh tế khi đã đưa nhân vật Binh tư xuất hiện ở phần cuối truyện để tạo nên một sự đối sánh đặc sắc làm nổi bật tấm lòng trong sạch, tự trọng của lão Hạc một lão nông chân quê đáng trọng.

Có thể nói, cuộc đời lão Hạc đầy nước mắt, nhiêu đau khổ và bất hạnh. Sống thì âm thầm, nghèo đói, cô đơn; chết thì quằn quại, đau đớn. Tuy thế, lão Hạc lại có biết bao phẩm chất tốt đẹp hiền lành, chất phác, vị tha, nhân hậu, trong sạch và tự trọng... Lão Hạc là điển hình về người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ được nhà văn Nam Cao miêu tả với biết bao trân trọng, xót thương, chứa chan tin thần nhân đạo thống thiết. 

Và khi bước đi đến trang văn cuối cùng của tác phẩm, ta lại càng thấy rõ rằng Lão Hạc quả đúng là một trong những truyện ngắn hay nhất của cây bút truyện ngắn bậc thầy Nam Cao. Bới nó đã thể hiện được tài nghệ bậc thầy đó của nhà văn ở nhiều khía cạnh khác nhau. Thứ nhất, tác giả không được miêu tả thật kĩ về ngoại hình, cũng không có nhiều hành động, song được tập trung soi sáng từ bên trong. Tác giả đã đi sâu vào những tâm tư, những lo tính của lão Hạc chung quanh việc bán “cậu Vàng” và việc lặng lẽ chuẩn bị cho cái chết, chính từ đó mà số phận đau thương, tính cách độc đáo của nhân vật hiện ra thật ró nệt. Nhân vật lão Hạc chân thực, sinh động, có bề dầy xã hội và đồng thời có cá tính độc đáo, chủ yếu được nhà văn khắc hoạ bằng miêu tả tâm lý. Thứ hai, cách dựng truyện, bút pháp trần thuật linh hoạt, mới mẻ. Và cuối cùng, truyện rất mực chân thực, đồng thời thấm đượm cảm xúc trữ tình. Nó vừa ánh lên sự tỉnh táo, chân thực, vừa thể hiện được chất trữ tình thắm thiết và đậm đà ý vị triết lí, đó chính là đặc điểm bút pháp văn xuôi Nam Cao được thể hiện rõ nệt trong “Lão Hạc”.

Tóm lại, tác phẩm “Lão Hạc” thật vô cùng xúc động, chứa chan tình người, lay động bao nỗi xót thương khi tác giả kể về cuộc đời cô đơn bất hạnh và cái chết đau đớn của một lão nông nghèo khổ. Nhân vật Lão Hạc đã để lại trong lòng ta bao ám ảnh khi nghĩ về số phận con người, số phận người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ. Có biết bao nhiêu người nông dân đó sống nghèo khổ, cơ cực và cùng quẫn như lão Hạc. Xin cảm ơn nhà văn Nam Cao, ông đã giúp ta nhìn thấy vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao cả của họ, đem đến cho ta một niềm tin sâu sắc vào con người.