Theo anh (chị), vận dụng hiểu biết về ngôn bản để dạy Tập làm văn cho học sinh Tiểu học, người giáo viên cần phải làm gì ?

Trước hết, cần hiểu khái niệm "ngôn bản" là gì?

Ngôn bản (text) là đơn vị ngôn ngữ có tính hoàn chỉnh, được sử dụng trong một ngữ cảnh cụ thể để thực hiện một mục đích giao tiếp rõ ràng (kể chuyện, miêu tả, giải thích, thuyết phục, yêu cầu, cảm ơn, v.v.).

Trong dạy học tiếng Việt nói chung và Tập làm văn nói riêng, ngôn bản là nền tảng để xây dựng năng lực giao tiếp cho học sinh, vì ngôn bản gắn với ngữ cảnh và mục đích sử dụng thật.

Trả lời câu hỏi:

Theo anh/chị, vận dụng hiểu biết về ngôn bản để dạy Tập làm văn cho học sinh Tiểu học, người giáo viên cần phải làm gì?

️ Trả lời:

Để vận dụng hiểu biết về ngôn bản trong dạy học Tập làm văn cho học sinh Tiểu học, người giáo viên cần thực hiện các việc sau:

1. Giúp học sinh nhận thức rõ văn bản là một hoạt động giao tiếp có mục đích

Không dạy viết chỉ như “làm bài tập”, mà là hướng dẫn học sinh tạo ra ngôn bản phục vụ giao tiếp cụ thể: kể lại một việc đã làm, tả một người thân, viết thư, viết đơn, viết thiệp chúc mừng, v.v.

Học sinh cần hiểu viết là để nói điều mình nghĩ cho người khác hiểu, chứ không chỉ để “viết đúng” theo mẫu.

2. Tạo ngữ cảnh giao tiếp rõ ràng cho bài viết

Giáo viên cần xác định và cung cấp đầy đủ các yếu tố ngữ cảnh cho học sinh: ai là người viết? viết cho ai? viết để làm gì? viết ở đâu? lúc nào?

Ví dụ: Khi dạy viết thư, cần làm rõ: ai là người gửi? người nhận là ai? gửi để nói điều gì?

️ Điều này giúp học sinh biết lựa chọn từ ngữ, giọng điệu, cách diễn đạt phù hợp với tình huống.

3. Phân tích các văn bản mẫu như những ngôn bản hoàn chỉnh

Không chỉ đọc hiểu theo kiểu hỏi – đáp từng câu, mà phải xem xét tổng thể văn bản: bố cục, mục đích, cách triển khai ý, mạch lạc, logic...

Học sinh được tiếp cận nhiều loại ngôn bản mẫu khác nhau: tự sự, miêu tả, biểu cảm, hành chính – công vụ, v.v.

4. Tập cho học sinh “tạo lập ngôn bản” phù hợp với mục đích và ngữ cảnh

Học sinh cần luyện viết có chủ đích và có người đọc cụ thể.

Giáo viên cần hướng dẫn cách lập ý, chọn từ, sắp xếp ý, kết nối câu... để học sinh tạo ra một văn bản hoàn chỉnh về nội dung và hình thức.

5. Đánh giá bài viết của học sinh trên góc độ của một “ngôn bản”

Không chỉ chấm điểm lỗi chính tả hay ngữ pháp, mà đánh giá toàn diện về khả năng giao tiếp của ngôn bản: thông điệp có rõ không, cấu trúc có hợp lý không, có đáp ứng mục đích và ngữ cảnh không?

Từ đó, phản hồi mang tính định hướng: giúp học sinh sửa cách diễn đạt, làm rõ ý, tổ chức lại bố cục, v.v.

Kết luận:

Việc vận dụng hiểu biết về ngôn bản vào dạy Tập làm văn ở Tiểu học sẽ giúp học sinh hiểu rằng viết không phải là một hoạt động hình thức, mà là một quá trình tạo lập ngôn bản phục vụ mục đích giao tiếp cụ thể trong đời sống.

Giáo viên vì vậy không chỉ dạy kỹ năng viết, mà còn phải dạy học sinh biết cách sử dụng ngôn ngữ trong thực tế, từ đó phát triển năng lực giao tiếp toàn diện.