viết bài văn nghị luận về câu ca dao "yêu ai yêu cả đường đi, ghét ai ghét cả tông ti họ hàng"

Kho tàng ca dao, tục ngữ của dân tộc Việt Nam là kết tinh của bao đời kinh nghiệm và tri thức dân gian, vừa phản ánh hiện thực đời sống vừa gửi gắm những triết lí ứng xử nhân sinh. Trong đó, câu ca dao “Yêu ai yêu cả đường đi, ghét ai ghét cả tông ti họ hàng” là một lời nhắc nhở giản dị nhưng giàu ý nghĩa về tình cảm và thái độ sống của con người.

Trước hết, câu ca dao đã khái quát một quy luật tâm lí rất quen thuộc. Khi ta dành tình cảm yêu mến cho một ai đó, ta thường có cái nhìn bao dung, thiện cảm với tất cả những gì thuộc về người ấy, dù chỉ là con đường đi ngang qua nhà. Ngược lại, khi ta đã có ác cảm, sự ghét bỏ có thể lan sang tất cả những gì liên quan, kể cả người thân, họ hàng của đối tượng. Ở đây, cha ông đã dùng hình ảnh rất đời thường để lột tả tính chủ quan của tình cảm yêu và ghét trong con người.

Ẩn sau lời miêu tả tâm lí ấy còn là một bài học sâu sắc về nhân cách. Yêu thương vốn là sợi dây gắn kết con người với nhau, là động lực giúp chúng ta sống bao dung, nhân ái hơn. Nhưng nếu để tình yêu thương trở thành sự thiên vị mù quáng thì ta có thể bỏ qua cả những sai lầm, khuyết điểm cần góp ý và sửa chữa. Ngược lại, ghét bỏ có thể khiến con người nhìn nhận sự việc thiếu công bằng, đánh giá phiến diện, dẫn đến bất hòa, chia rẽ. Như vậy, tình cảm yêu và ghét nếu không được điều chỉnh bởi lí trí sẽ dễ làm con người mất đi sự sáng suốt trong ứng xử.

Thực tế đời sống đã chứng minh điều đó. Trong gia đình, có cha mẹ vì quá yêu thương con mà chiều chuộng, bỏ qua lỗi sai, vô tình làm hỏng sự trưởng thành của con trẻ. Trong xã hội, có những người vì hiềm khích cá nhân mà phủ nhận mọi công lao, thành quả của người khác. Những biểu hiện ấy đều xuất phát từ sự chi phối quá mức của cảm xúc yêu - ghét, và đều để lại hậu quả tiêu cực.

Từ câu ca dao trên, chúng ta học được một bài học quan trọng: hãy biết yêu thương chân thành, nhưng đồng thời cũng cần tỉnh táo, công bằng trong tình cảm và ứng xử. Tình yêu thương nên đi kèm với sự thấu hiểu, sự định hướng đúng đắn; còn ghét bỏ cần được thay thế bằng thái độ cảm thông và vị tha. Chỉ khi dung hòa được tình cảm với lí trí, con người mới có thể xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp, bền vững trong cuộc sống.

Qua đó, câu ca dao “Yêu ai yêu cả đường đi, ghét ai ghét cả tông ti họ hàng” không chỉ phản ánh tâm lí phổ biến của con người, mà còn gửi gắm triết lí ứng xử giàu ý nghĩa. Giữa đời sống nhiều phức tạp hôm nay, bài học về sự yêu thương đúng mực, sự công bằng trong đánh giá và ứng xử vẫn còn nguyên giá trị. Mỗi chúng ta, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần ghi nhớ để rèn luyện bản thân, biết sống nhân ái nhưng cũng sáng suốt và công bằng.