Đánh giá, cảm nhận ý nghĩa tác phẩm Một bữa no, tác giả Nam Cao

Với đề tài về người nông dân nghèo khó, nhà văn Nam Cao thường chú ý đến những số phận bi thảm của họ, đến những sự bóc lột họ đến cùng kiệt của chế độ thực dân và đặc biệt là những phát hiện sâu sắc về sự bị huỷ diệt mất nhân tính của người nông dân khi bị đẩy vào cuộc sống khôn cùng không lối thoát. Một trong số những tác phẩm mang đặc trưng cho đề tài ấy có thể kể đến đó là Một bữa no. 

Tác phẩm mang trong mình một ý nghĩa nhân văn cao cả sâu sắc về quan niệm sống cũng như hiện thực tồi tàn của xã hội không chỉ thời ấy mà ngay cả ở hiện tại. Mang trong mình cái tiếng nói tố cao một cách mãnh liệt của nhà văn đối với cái sự thối nát của xã hội thời bấy giờ.

Tác phẩm chính là tiếng kêu cứu lấy nhân cách, nhân phẩm, nhân tính của con người đang bị cái đói và miếng ăn làm cho tiêu mòn đi, thui chột đi, hủy diệt đi. Một bữa no là một tiếng kêu thật thê thảm, không phải trước cái chết sinh vật của bà cái Tí, mà trước cái chết về tinh thần của bà lão. Ngòi bút của Nam Cao tưởng như lạnh lùng đến tàn nhẫn khi tả tỉ mỉ cái cách ăn của bà cụ ở nhà mụ Phó Thụ: Bà ăn nhanh, ăn vội, cố theo kịp người ta vì sợ người ta ăn hết mất. Bà già lập cập ăn vội nên rớt cả mắm ra ngoài... Sau đó lại còn cạo nồi sồn sột... Đúng là bà cụ đói quá nên mới phải đến nỗi thế. Nhưng cái điều Nam Cao muốn nhấn mạnh ở đây là cái nhục mà con người phải chấp nhận vì đói. Con người phải chịu nhục có nghĩa là phải từ bỏ nhân phẩm, từ bỏ tính chất người của mình để chấp nhận cái sống của con vật. 

Có lẽ, nhà văn muốn cứ dỗi lấy cái phẩm chất của con người. Dù trong cái tình cảnh nào thì cũng không được để cái đói ăn mòn đi cái phẩm cách của bản thân, làm tha hoá bản thân. Dường như nó đã trở thành một quan niệm sống đáng giá cho mỗi người đọc. Người xưa từng nói "miếng ăn là miếng nhục" - vì miếng ăn mà đánh đổi mọi thứ. Vì miếng ăn mà để cho bản thân bị tha hoá một cách suy tàn. Thật đáng buồn thay cho cái xã hội đầy rẫy sự nghèo túng, thiếu thốn ấy - nơi những con người vì miếng ăn và cái đói mà mất cả nhân tính, nhân cách, tình cảm vốn có của bản thân. 

Có lẽ thông quá cái hình tượng cái vấn đề ấy mà tác phẩm đã gửi gắm và mang theo một ý nghĩa sâu sắc để truyền tải cho thế hệ trẻ sau này. Trên con đường còn dài đi tới xã hội tốt đẹp ấy, trí tuệ, tình cảm, nhân cách mỗi con người còn phải trải qua trăm nghìn thử thách. Hiện nay, thói ích kỉ, tham lam vẫn còn tồn tại nặng nề, tình trạng sống mòn chưa chấm dứt, và miếng ăn té ra vẫn khiến nhiều người không sao giữ nổi nhân cách, nhân phẩm. Vì vậy, những vấn đề tác phẩm nhà văn đặt ra, nói riêng chung quanh cái đói và miếng ăn, vẫn còn mang nguyên vẹn tính thời sự nóng hổi.