Văn bản 1: Bảo kính cảnh giới bài 21 Ở bầu thì dáng ắt nên tròn. Xấu tốt đều thì rắp khuôn. Lân cận nhà giàu no bữa cám (1) ; Bạn bè kẻ trộm phải đau đòn (2). Chơi cùng bầy dại nên bầy dại; Kết mấy người khôn học nết khôn. Ở đấng thấp thì nên đấng thấp. Đen gần mực đỏ gần son. Viết văn nghị luận phân tích đánh giá tác phẩm văn học

"Bảo kính cảnh giới" bài 21 của Nguyễn Trãi đã thể hiện những quan điểm, triết lý nhân sinh của ông về tình đời, tình người.

Bài thơ bắt đầu bằng hình ảnh “Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài, kết bài bằng câu "Đen gần mực đỏ gần son". Nguyễn Trãi đã sử dụng các câu tục ngữ được ông cha đúc kết để đưa vào trong thơ ca, từ đó giúp bài thơ trở nên sâu sắc, đầy ý nghĩa và tự nhiên hơn. Những bài học đó cũng rất dễ tiếp cận và dễ hiểu, bởi lẽ nó quen thuộc với lời ăn tiếng nói hằng này của con người.
Tiếp đó nhà thơ bày tỏ quan điểm

"Chơi cùng bầy dại nên bầy dại;
Kết mấy người khôn học nết khôn."

Câu thơ nhắc nhở rằng môi trường xung quanh chỉ tác động ảnh hưởng một phần nhỏ đến chúng ta. Có những người rất kiên định và giữ vững ý chí không để môi trường xung quang chi phối. Dù họ kết bạn với những người không tốt, họ vẫn giữ vững bản lĩnh và không bị lây thói xấu. Tuy nhiên, cũng có những người mãi không chịu thích nghi và học hỏi. Ngay cả khi kết bạn với những người khôn ngoan, họ vẫn không học được gì vì tính khí đóng kín và không muốn thay đổi. Hai câu thơ khuyên chúng ta nên thích nghi với hoàn cảnh để tiến bộ.

"Ở đấng thấp thì nên đấng thấp. 
Đen gần mực đỏ gần son."

Tác giả đưa ra nhận định môi trường xung quanh có tác động lớn đến nhân cách mỗi người. Từ những trải nghiệm và cảm nhận tinh tế về cuộc sống, giúp cho suy nghĩ của tác giả trở nên sâu sắc, mới mẻ và thẳng thắn hơn.

Qua bài thơ, Nguyễn Trãi muốn nhắn nhủ rằng thế giới xung quanh ta muôn màu muôn màu muôn vẻ. Chúng ta phải giữ vững lập trường, đừng để yếu tố ngoại cảnh nào chi phối. Đồng thời, khi đánh giá một ai đó, không được đánh giá một cách phiến diện mà phải nhìn nhận trên nhiều khía cạnh, nhất là tâm hồn.