*. BÀI TẬP BỔ TRỢ - NÂNG CAO 1. Phương châm hội thoại nào không được tuân thủ trong các trường hợp sau: a. Việc này là tuyệt mật nhất đấy! b. Hôm nay là ngày sinh nhật của mẹ tôi c. Cửa hàng này bán nhiều hải sản biển ngon lắm d. Bạn là học sinh trường nào? - Tớ là học sinh trường THCS 2. Đọc mẩu chuyện sau và trả lời câu hỏi: Trên một chiếc tàu viễn dương nọ, viên thuyền phó có thói nghiện rượu, còn viên thuyền trưởng lại là người rất ghét chuyện uống rượu. Một hôm, thuyền trưởng ghi vào nhật kí của tàu:“Hôm nay thuyền phó lại say rượu”. Hôm sau, đến phiên trực của mình, viên thuyền phó đọc thấy câu này, bèn viết vào trang sau: “Hôm nay thuyền trưởng không say rượu.” Trong mẩu chuyện này có câu nào cố ý không tuân thủ phương châm hội thoại. Đó là phương châm hội thoại nào? 3. Đọc truyện cười sau đây và cho biết tại sao lời của tường thuật viên lại gây cười. Khéo nịnh Hai đội bóng của hai xã cạnh nhau đang thi đấu trên sân.Bỗng một cầu thủ sút được một trái bóng vào lưới đối phương. Tường thuật viên kêu lớn: - Vào!..Vào rồi! Bàn thắng là do công của đồng chí chủ tịch xã N…người đã sinh ra cầu thủ số 10, tác giả của cú sút điêu nghệ vừa rồi. (Theo Thanh Thanh,Cười hở mười cái răng, NXB Thanh Niên, Hà Nội, 2004) 4.Đọc truyện cười sau đây và cho biết tại sao lời xử của quan lại gây cười. Xử kiện Có một người nọ chăn bò cho chủ, chẳng hiểu do đâu làm cho con bò chạy lồng lên. Anh này túm đuôi, nhưng vì con bò chạy vừa nhanh vừa khỏe thành thử đứt mất đuôi. Sợ quá, anh nọ bỏ chạy. Khi qua một cái cầu luống cuống thế nào mà anh ta trượt chân rơi ngay xuống cầu. Lúc đó dưới cầu đang có một chiếc thuyền trôi qua. Trên thuyền có một ông già. Anh nọ rơi đúng thuyền làm ông già bị gãy chân. Thế là anh ta vừa bị người chủ của con bò, vừa bị con trai của ông già gãy chân kiện. Khi hầu tòa, thấy quan vẻ như một người chuyên ăn đút lót, tội phạm mới ngầm trỏ vào cạp quần mình. Quan tưởng anh ta ý nói có tiền giắt ở đó, mới xử rằng: - Nay bắt kẻ làm đứt đuôi bò phải nuôi con bò cho đến khi nào mọc đuôi mới thôi. Lại bắt hắn nằm dưới thuyền cho ông lão kia trên cầu nhảy xuống để trả thù lại hắn. Những người đệ đơn kiện nghe quan xử thế bèn lẳng lặng rút đơn kiện. ( Theo Lan Phương– Hạ Vĩnh Thi, Chuyện đố nhịn được cười, NXB Văn hóa thông tin, Hà Nội, 2004) 5. Câu trả lời trong đoạn hội thoại sau có cung cấp đủ lượng tin cần thiết mà câu hỏi yêu cầu không? Cách trả lời như thế có ngụ ý gì? A: - Cậu có mang sách và bút cho tớ không? B: - Tớ có mang bút cho cậu đây. 6. Thế nào là “nói lảng”? “Nói lảng” liên quan đến phương châm hội thoại nào? Tìm ví dụ về hiện tượng nói lảng trong giao tiếp. 7. Theo “Từ điển giải thích thành ngữ tiếng Việt”, thì “Nói như đấm vào tai” là “nói to tiếng hoặc nói ngang ngược, trái với ý người khác nên khó tiếp thu, khó chấp nhận được”. Như vậy thành ngữ này có quan hệ đến phương châm hội thoại nào? 8. Câu thành ngữ “Ăn ốc nói mò” phê phán điều gì? Nó có quan hệ như thế nào đến các phương châm hội thoại? 9. Nếu mẹ hỏi con: “Con đã làm toán và bài tập tiếng Việt chưa?” mà người con trả lời:“Con làm toán rồi ạ.” thì người mẹ có thể suy ra điều gì, và vì sao có thể suy ra như vậy? 10. Hãy cho biết lời nói của anh đầy tớ trong truyện sau đây có bình thường không. Ăn nói có đầu có đuôi Một lão nhà giàu thường xấu hổ có anh đầy tớ tính bộp chộp.Lão mới gọi anh ta, bảo: - Mày ăn nói chẳng có đầu có đuôi chi cả, người cười cả tao lẫn mày. Từ rày nói cái gì thì phải nói cho có đầu có đuôi, nghe không? Anh đầy tớ vâng vâng, dạ dạ. Một hôm, lão mặc quần áo sắp đi chơi, đang ngồi hút thuốc thì thấy anh đầy tớ đứng chắp tay trịnh trọng nói: - Thưa ông, con tằm nhả ra tơ, người ta mang tơ bán cho người Tàu, người Tàu đem dệt thành the rồi bán sang ta, ông mua the về may thành áo. Hôm nay ông mặc áo. Ông hút thuốc. Tàn thuốc rơi vào áo ông và áo ông đang cháy! ( Trương Chính, Bình giảng ngụ ngôn Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998) 11. Bạn trẻ trong hình đã dùng “ngôn ngữ chat, ngôn ngữ tuổi teen” khi giao tiếp với người lớn.Theo em, bạn ấy đã vi phạm phương châm hội thoại nào? Nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm đó? ( Đề thi tuyển sinh vào 10 THPT, môn Ngữ văn, Sở Giáo dục và Đào tạo Hồ Chí Minh, năm học 2013-2014) 12. Trong các câu sau đây, câu nào mắc lỗi về giao tiếp? A. Bồ câu là loài chim có hai cánh B. Cô ấy là một người phụ nữ tài sắc C. Rắn là một loài bò sát không chân D. Làng tôi là một làng chài ven sông. 13. Câu tục ngữ “Nói như cuội” liên quan đến phương châm về chất, đúng hay sai? A. Đúng B. Sai 14. Dòng nào sau đây phù hợp với phương châm quan hệ? A. Khi giao tiếp, cần tôn trọng người nghe. B. Khi giao tiếp, tránh nói mơ hồ. C. Khi giao tiếp. tránh nói lạc đề. D. Khi giao tiếp, tránh nói điều mình không tin là đúng.